νευρολογικές παθήσεις

Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ) ορίζεται ως η αιφνίδια ανάπτυξη ενός νευρολογικού ελλείμματος, ως αποτέλεσμα της απόφραξης ή αιμορραγίας ενός ή περισσότερων αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου, με συνέπεια τη νέκρωση εγκεφαλικών περιοχών που αιματώνονται από τα συγκεκριμένα αγγεία.

Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ταξινομείται σε δύο κύριους τύπους, σε ισχαιμικό και αιμορραγικό. Ισχαιμική μορφή εγκεφαλικού επεισοδίου που είναι και η συχνότερη, συμβαίνει όταν η αιματική ροή προς τον εγκέφαλο διακόπτεται εξαιτίας κάποιου θρόμβου ή εμβολής σε ένα αγγείο. Αιμορραγικού τύπου εγκεφαλικό επεισόδιο λαμβάνει χώρα όταν ένα αγγείο εντός ή εκτός του εγκεφάλου διαρρηγνύεται, επιτρέποντας στο αίμα να διαφύγει στο εσωτερικό του εγκεφάλου (εγκεφαλική αιμορραγία).

Κύρια αίτια των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων είναι μεταξύ άλλων η ρήξη ανευρυσμάτων, η αθηροσκλήρυνση και η υπέρταση. Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να συμβεί εγκεφαλικό επεισόδιο αλλά μπορούν να αντιμετωπιστούν ή να τροποποιηθούν είναι: το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης και η υψηλή χοληστερίνη.

Η αρχική θεραπευτική προσέγγιση αποκατάστασης που διενεργείται από την ομάδα αποκατάστασης, έχει ως εξής: Μετά τις πρώτες 48 ώρες και αφού έχει σταθεροποιηθεί ο ασθενής αρχίζει πρόγραμμα κινητοποίησης από φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, υδροθεραπευτές και λογοθεραπευτές για την αξιολόγηση των μηχανισμών ομιλίας και σίτισης του ασθενούς. Στη συνέχεια και με την πρόοδο της αποκατάστασης το πρόγραμμα περιλαμβάνει ενεργητικές υποβοηθούμενες ασκήσεις επί κλίνης, ισορροπία σε καθιστή θέση με και χωρίς υποστήριξη, κινητοποίηση στο κρεβάτι, εκτίμηση από εργοθεραπευτή των ικανοτήτων για προσωπική φροντίδα και λήψη τροφής και από τον λογοθεραπευτή για δυνατότητα επικοινωνίας. Προοδευτικά, επιχειρείται η ορθοστάτηση, η επανεκπαίδευση βάδισης και η εκπαίδευση του ασθενούς στην πραγματοποίηση των βασικών δραστηριοτήτων καθημερινής διαβίωσης. Παράλληλα, οι συνοδοί των ασθενών εκπαιδεύονται για την αναγκαιότητα της συνέχισης του προγράμματος και μετά τις συνεδρίες των ειδικών.

H κρανιοεγκεφαλική κάκωση (ΚΕΚ) ορίζεται ως η βλάβη του εγκεφάλου, με ή χωρίς κάταγμα του κρανίου. Η πλειοψηφία των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων οφείλονται σε τροχαία ατυχήματα, πτώσεις, πράξεις βίας και εργατικά ατυχήματα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στην κρανιοεγκεφαλική κάκωση ο εγκέφαλος μπορεί να έχει υποστεί μεγάλες βλάβες χωρίς εμφανή βλάβη του κρανίου και αντίθετα μπορεί να έχουμε κάταγμα του κρανίου χωρίς σοβαρή βλάβη του εγκεφάλου.

Η κρανιοεγκεφαλική κάκωση μπορεί να προκαλέσει διαταραχές κινητικότητας, αισθητικότητας, ορθοκυστικές διαταραχές και έντονα γνωσιακά ελλείμματα και διαταραχές της συναισθηματικής σφαίρας (κατάθλιψη κ.α.).

Το πρόγραμμα της αποκατάστασης ξεκινά το συντομότερο δυνατόν, ανεξάρτητα από τη βαρύτητα του τραυματισμού. Η αποκατάσταση στοχεύει στο να διατηρηθεί η το εύρος κίνησης των αρθρώσεων, να ενισχυθεί η μυϊκής ισχύς και η αισθητικότητα, να αποφευχθούν τυχόν επιπλοκές των διαφόρων συστημάτων, να ενισχυθεί η γνωσιακή λειτουργία, να κινητοποιηθεί ο ασθενής και να γίνει το δυνατότερο ανεξάρτητος στις δραστηριότητες της καθημερινής διαβίωσης.

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μία χρόνια φλεγμονή του κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός) η οποία χαρακτηρίζεται από καταστροφή του περιβλήματος των νεύρων (μυελίνη). Η βλάβη του περιβλήματος οδηγεί σε δυσλειτουργία των νεύρων και στην εκδήλωση των κύριων συμπτωμάτων της νόσου. Τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μία διαταραχή του αμυντικού συστήματος του οργανισμού (ανοσοποιητικό σύστημα) σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα, με τη μεσολάβηση κάποιου εξωγενούς παράγοντα (για παράδειγμα μία ιογενής λοίμωξη). Εξαιτίας της διαταραχής αυτής αναγνωρίζονται οι ίδιες οι δομές του οργανισμού (περίβλημα νεύρων) ως ξένες και ξεκινά η διαδικασία εξουδετέρωσής τους με την παραγωγή της φλεγμονώδους αντίδρασης.

Τα συχνότερα συμπτώματα που παρουσιάζουν οι ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας είναι: θόλωση της όρασης από φλεγμονή του οπτικού νεύρου (οπτική νευρίτιδα), διαταραχή της κινητικότητας ή της αισθητικότητας, αύξησης του μυϊκού τόνου (σπαστικότητα), διαταραχή της ισορροπίας (αταξία) και της ομιλίας (,δυσαρθρία) και ακράτεια ούρων ή στυτική δυσλειτουργία από προσβολή του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Τα κύρια θεραπευτικά εργαλεία για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων των ασθενών είναι η εντατική φυσικοθεραπεία, η λογοθεραπεία, η εργοθεραπεία και η υδροθεραπεία, όπου προσφέρουν στους ασθενείς βελτίωση της αναπηρίας και της ποιότητας ζωής τους.

Η βλάβη του νωτιαίου μυελού, τραυματικής ή παθολογικής αιτιολογίας, προκαλεί μία παθολογική κατάσταση που περιλαμβάνει διαταραχές της κινητικότητας και αισθητικότητας του σώματος κάτω από το επίπεδο της βλάβης, αλλά και δυσλειτουργία πολλών συστημάτων του οργανισμού όπως αναπνευστικό, καρδιαγγειακό, λειτουργία εντέρου και κύστεως και διαταραχή του μυϊκού τόνου (σπαστικότητα).

Τα συμπτώματα που αναφέρει ο ασθενής εξαρτώνται από το είδος της βλάβης (πλήρης ή ατελής), την εντόπιση της βλάβης (σε ποιο ύψος έχει τραυματιστεί ο νωτιαίος μυελός) και την ύπαρξη συνοδών εκδηλώσεων και επιπλοκών.

Όταν η βλάβη αφορά στην αυχενική μοίρα του νωτιαίου μυελού η κλινική εκδήλωση είναι αυτής της τετραπληγίας (απώλεια αισθητικότητας και κινητικότητας στον κορμό και στα 4 άκρα), ενώ όταν η βλάβη αφορά στα κατώτερα επίπεδα, η κλινική εκδήλωση είναι αυτή της παραπληγίας (απώλεια αισθητικότητας και κινητικότητας στα κάτω άκρα).

Η αποκατάσταση μετά από βλάβη του νωτιαίου μυελού είναι μία σύνθετη και μακροχρόνια διαδικασία που πραγματοποιείται από εξειδικευμένο ιατρικό (Ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης) και νοσηλευτικό/θεραπευτικό προσωπικό (φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, υδροθεραπευτές, ψυχολόγοι).

Η βλάβη του νωτιαίου μυελού συνιστά μία νοσολογική οντότητα που έχει ανάγκη συστηματικής ιατρικής παρακολούθησης και δια βίου παρακολούθησης των ασθενών, με απώτερο σκοπό την ανεξαρτητοποίησή τους στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής και την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξή τους με κοινό στόχο ασθενών/θεραπευτών την καλή ποιότητα ζωής των ασθενών αυτού του είδους.